آخرین اطلاعات هزینه های نظامی جهان

نوشته مایکل رنه (Michael Renner)
مایکل رنه پژوهشگر ارشد موسسه ورلد واچ و متخصص تحلیل تاثیر امور نظامی بر محیط زیست است.

در سال 2012 میلادی کل هزینه های نظامی جهان به 1740 میلیارد دلار بالغ شد ( این محاسبه بر اساس دلار سال 2011 است و با قیمت کنونی معادل 1753 میلیارد دلار است.) [1] بر اساس اطلاعات Stockholm International Peace Research Institute (موسسه بین المللی تحقیقات صلح استکهلم یا سیپری) در باره هزینه های نظامی جهان، این مبلغ تنها اندکی از رقم مربوط به سال 2011 یعنی 1749 میلیارد دلار- که بالاترین رقم ثبت شده جهان است- کم تر اما از هزینه نظامی تمام سال های بعد از جنگ دوم جهانی بیش تر است. [2]

در باره برخی کشور ها به علت عدم شفافیت اطلاعات دقیقی وجود ندارد. موسسه سیپری جدول زمانی هزینه های نظامی سالانه 25 سال گذشته جهان را ارائه کرده است. در آمار ارائه شده فقط هزینه های نظامی چهار کشوری که اطلاعات درستی در باره هزینه های نظامی آنها در چند دهه گذشته موجود نیست یعنی افغانستان، هندوراس، عراق و قطر منظور نشده است. بر اساس گزارش این موسسه، پس از پایان جنگ سرد از هزینه های نظامی جهان حدود یک سوم کاسته شده و میزان آن که در سال 1988 میلادی 1613 میلیارد دلار بوده تا سال 1996 به 1053 میلیارد دلار در سال کاهش یافته است. [3] اما چندان طولی نمی کشد که بودجه های نظامی دوباره روی به رشد می گذارند. رشد آن از سال 1988 آهسته آهسته آغاز می شود و بعد از حملات 11 سپتامبر سال 2011 بشدت اوج می گیرد و 65 درصد افزایش می یابد. [4]

عوامل مختلفی زمینه را برای هزینه های نظامی آماده می کنند هر چند در مناطق مختلف جهان شرایط و انگیزه های بسیار متفاوتی موجد آن است. در برخی کشور ها علت اصلی هزینه های نظامی حنگ با کشوری همسایه یا با شورشیان داخلی است. برخی از کشور ها هم مقادیر زیادی اسلحه و پایگاه نظامی را حفظ می کنند هر چند احتمال مواجه شدن آنها با حمله نظامی بسیار اندک است. غالبا علت این امر را بازدارندگی و پیشگیری از حمله ذکر می کنند اما برخی کشور ها مانند ایالات متحد و فرانسه و انگلستان همیشه در امور کشور های دیگر دخالت می کنند.

تولید کنندگان سلاح که همه چیز از سلاح های سنتی مانند تانک و موشک و جت های جنگنده گرفته تا سلاح های اتمی و هواپیما های بدون سرنشین، و نیز خدمات مربوط به آنها را، تولید می کنند از طرفداران قدرتمند هزینه های نظامی بزرگ هستند. با احتساب دلار فعلی فروش 100 شرکت اصلی تولید کننده سلاح جهان ظرف یک دهه گذشته بیش از دو برابر شده و در سال 2011 میلادی به 410 میلیارد دلار رسیده است، البته اگر تورم را هم به حساب بیاوریم میزان رشد فروش آنها 51 درصد بوده است [5] در سال 2011 میلادی قریب 60 درصد فروش سلاح را شرکت های آمریکایی بر عهده داشتند. سهم شرکت های اروپای غربی 29 درصد و سهم روسیه از این فروش 3.5 درصد بود. سهم تمام دیگر کشور های جهان ( به جز چین که اطلاعات دقیق و قابل اتکایی از میزان فروش سلاح آن در دسترس نیست) حدود 7.8 درصد یعنی 31.3 میلیارد دلار بود. [6]

در سال 2012 میلادی روند رشد بودجه های نظامی در کشور ها و مناطق مختلف بسیار متفاوت بود. از نظر میزان مطلق افزایش، روسیه، چین و عربستان سعودی بسیار سریع تر از دیگر کشور ها گام برداشتند. در سال 2012 روسیه 12.3 میلیارد دلار بیش تر از سال 2011 صرف هزینه های نظامی کرد. چین 11.4 میلیارد دلار و عربستان سعودی 5.7 میلیارد دلار بر هزینه های خود افزودند. [7] در میان سایر کشور هایی که بودجه نظامی خود را افزایش دادند نیز عمان ( با 2.2 میلیارد افزایش)، اندونزی ( با 1.3 میلیارد) و کلمبیا ( با 1.1 میلیارد) از همه پیش تر بودند. [8]

بر عکس بزرگ ترین کاهش بودجه نظامی در ایالات متحد روی داد و 42.6 میلیارد دلار از هزینه های نظامی آن کاسته شد. [9] تعداد زیادی از کشور های اروپایی نیز به علت تنگنا های اقتصادی از بودجه نظامی خود کاستند از جمله ایتالیا بودجه خود را 2 میلیارد دلار کاهش داد. اسپانیا ( 1.8 میلیارد)، هلند ( 900 میلیون دلار) و پرتغال ( 800 میلیون دلار) نیز از بودجه خود کاستند. [10] از میان دیگر کشور هایی که مقدار زیادی از بودجه خود کاستند می توان به هند، که در این سال 1.4 میلیارد دلار از بودجه نظامی خود کاست و با این اقدام روند رشد سریع قبلی آن را معکوس کرد، استرالیا ( با 1.1 میلیارد کاهش) و کانادا ( با 900 میلیون دلار کاهش) اشاره کرد. [11]

اما از نظر افزایش نسبی کشور های دیگری نقش برجسته داشتند. زیمبابوه در سال 2012 بودجه نظامی خود را 53 درصد افزایش داد و مقام اول را در این زمینه کسب کرد. پس از آن عمان ( با 51 درصد)، پاراگوئه ( با 42 درصد)، ونزوئلا ( با 39 درصد) و قزاقستان ( با 30 درصد) در رتبه های بعدی قرار گرفتند. [12] کشور هایی که بیش ترین درصد کاهش را داشتند عبارت بودند از اوگاندا ( با 57 درصد کاهش)، سودان جنوبی (با 42 درصد) و مجارستان ( با 20 درصد) [13]

در ربع قرن گذشته ایالات متحد غول نظامی جهان بوده است. طی تمام این سال ها معمولا بیش از 40 درصد هزینه های نظامی جهان سهم این کشور بوده. اما در سال 2012 این رقم به 39 درصد سقوط کرد. [14] با وجود این هنوز هم هیچ کشوری به گرد آن هم نمی رسد. ایالات متحد با صرف 682.5 میلیارد دلار هزینه نظامی در سال 2012 به اندازه مجموع 11 کشور بعدی ( که در مجموع 683.4 میلیارد دلار هزینه کردند) هزینه کرد و کل باقی کشور های جهان به عیر از این 12 کشور، در مجموع رقم بالنسبه اندک 387.3 میلیارد دلار را صرف هزینه های نظامی کردند. [15]
پس از ایالات متحد کشور هایی که بیش ترین هزینه نظامی را دارند عبارتند از چین ( با برآورد تقریبی 166 میلیارد دلار)، روسیه ( با 91 میلیارد دلار)، انگلستان ( 61 میلیارد دلار)، ژاپن ( 59 میلیارد دلار)، فرانسه ( 59 میلیارد دلار)، عربستان سعودی ( 57 میلیارد دلار)، هندوستان ( 46 میلیارد دلار)، آلمان ( 46 میلیارد دلار)، ایتالیا ( 34 میلیارد دلار)، برزیل ( 33 میلیارد دلار) وکره جنوبی ( 32 میلیارد دلار). [16] بودجه نظامی ایالات متحد چنان عظیم است که مقدار کاهش آن در سال 2012 تقریبا معادل کل بودجه نظامی نهمین کشور بزرگ تولید کننده سلاح جهان، یعنی آلمان، بود. [17]

از پایان جنگ دوم جهانی تا کنون هزینه های نظامی ایالات متحد دچار نوسانات بسیار شدیدی بوده که نقاط اوج آن در زمان جنگ کره و ویتنام در اوایل دهه های پنجاه و شصت میلادی و سپس در نزدیکی های اواخر جنگ سرد در اواخر دهه هشتاد میلادی بوده و در همین سال های اخیر نیز تحت عنوان مبارزه با ترور و در اثر تهاجم به افغانستان و عراق گسترش بسیار یافته است. [18]
ایالات متحد تقریبا در همه کشور های جهان یا پایگاه نظامی یا نوعی حضور نظامی دارد و از این لحاظ در جهان بی نظیر است. تا تاریخ ژوئیه 2013 میلادی ایالات متحد 164000 سرباز مستقر در خارج کشور و نیز 1.2 میلیون نفر پرسنل نظامی در داخل و در قلمرو کشور خود داشت. [19] در میانه سال 2013 میلادی قریب 140000 نفر در رابطه با جنگ در افغانستان و عراق درگیر ” آرایش قوا برای عملیات احتمالی دشمن” بودند. [20]

کشور هایی که در مناطق جنگ زده واقع شده اند بیش تر از همه کشور ها به نسبت توانایی مالی خود برای امور نظامی هزینه می کنند. عربستان سعودی در راس آنها قرار دارد و در سال 2012 میلادی 8.9 درصد تولید ناخالص ملی آن جذب بودجه نظامی شد و سودان جنوبی و عمان ( هر یک با 8.4 درصد) و رژیم صهیونیستی ( با 6.2 درصد) با فاصله ای نزدیک بعد از آن قرار گرفتند. [21] ایالات متحد و روسیه هر یک 4.4 درصد تولید ناخالص ملی خود را صرف هزینه های نظامی کردند حال آن که هندوستان در سطح متوسط جهان ( 2.5 درصد) برای این امر هزینه می کند. [22] موسسه سیپری سهم چین را دو درصد برآورد می کند. [23]
در زمانه ای که فقر مزمن، بیکاری وسیع، بیماری های همه گیر و خطرات در پیش روی ناشی از گرمای هوا همه نیازمند توجه بیش ترند، گشاده دستی مداوم در مقاصد نظامی که در بسیاری از کشور ها دیده می شود بازتابی است از این که چگونه اولویت ها به نادرست انتخاب می شوند. [24]

در جهانی که در آن 2.4 میلیارد نفر تقلا می کنند که با درآمد روزانه 2 دلار یا کم تر زنده بمانند ( و این تعداد نسبت به سال 1981 که تعداد آنها 2.6 میلیارد نفر بود چندان تفاوتی نکرده)، قدرت های نظامی جهان در سال 2012 میلادی به ازای هر یک از افراد کره زمین 249 دلار صرف اسلحه و سرباز کردند. [25] 1234 میلیارد دلاری که در سال 2012 کشور های پر درآمد صرف هزینه های نظامی کردند نه برابر 128.4 میلیارد دلاری است که به کمک به توسعه اختصاص دادند. [26]

چندان که شکاف غنی و فقیر در کشور های ثروتمند عمیق تر می شود شایسته است که اولویت های نظامی آنها مورد نظارت و تحقیق بیش تری قرار گیرد. به گزارش موسسه “فرندز کامیتی آن نشنال لجیسلیشن” از هر یک دلاری که دولت فدرال در سال 2012 خرج کرده 37 سنت آن صرف پرداخت هزینه جنگ های قبلی و فعلی شده است. [27] در حالی که 19 سنت صرف بهداشت و درمان، 15 سنت صرف مبارزه با فقر، 6 سنت صرف توسعه اقتصاد و مشاغل، 3 سنت صرف انرژی و علوم و محیط زیست، 2 سنت صرف آموزش و برنامه های اجتماعی، و 2 سنت دیگر صرف دیپلماسی، کمک های بین المللی و حمایت از سازمان ملل و سایر آزانس های بین المللی شده است. [28]

هر چند ممکن است میزان هزینه های نظامی جهان به اوج خود رسیده باشد اما این هزینه ها بخشی از روند نگران کننده بزرگ تری است که به سوی افزایش هزینه در زمینه های مختلفی که هدف از آنها حفظ امنیت عنوان می شود و مسایل به هم پیوسته ای مانند مبارزه با تروریسم و مواد مخدر را در بر می گیرد در حرکت است. این روند مواردی مانند گسترش دیوان سالاری های مربوط به امنیت داخلی ( مانند دپارتمان امنیت داخلی ایالات متحد)، نظامی شدن دپارتمان های پلیس شهری و گسترش هر روزه فعالیت های اطلاعاتی و مراقبتی را که هدف از آنها زیر نظر داشتن دشمنان سیاسی، رقبای اقتصادی و نیز مردم عادی است شامل می شود.

در بسیاری از کشور ها، از جمله روسیه و چین، اطلاعاتی در باره بودجه هایی اینچنین در دسترس مردم نیست. اما احتمالا این آمریکاست که بیش از هر کشور دیگری منابع مالی خود را صرف این گونه امور می کند. در سال 2013 میلادی 16 آزانس اطلاعاتی فعال در ایالات متحد در مجموع بودجه ای 52.6 میلیارد دلاری تقاضا کردند که از بودجه سال 2011 که بزرگ ترین بودجه در تاریخ آنها بود ( یعنی 54.6 میلیارد دلار) اندکی کم تر بود. [29] این آزانس ها بیش از 107000 نفر را در استخدام دارند ( شامل 84000 نفر کارمند غیر نظامی دولت و بیش از 23000 نفر پرسنل نظامی) و تقریبا با 22000 پیمانکار خصوصی هم قرار داد دارند. [30]

دولت ها دم و دستگاهی بزرگ برای حفظ امنیت ایجاد کرده اند و بودجه عظیمی به آن اختصاص داده اند اما به هیچ وجه نتوانسته اند به علل اصلی منازعات و بی ثباتی های جهان بپردازند.

1- Unless otherwise noted, all monetary terms are expressed
in constant 2011 dollars. Stockholm International
Peace Research Institute (SIPRI), SIPRI Military Expenditure
Database, at www.sipri.org/research/armaments/milex
/milex_database.
2- همان
3- همان
4- همان
5- Susan T. Jackson, “Key Developments in the Main
Arms-Producing Countries, 2011–12,” in SIPRI, SIPRI Yearbook
2013: Armaments, Disarmament and International Security
(New York: Oxford University Press, 2013), p. 206; Figure
2 compiled from ibid. and from earlier SIPRI Yearbooks
(2005 to 2012 editions).
Arms-Producing Countries, 2011–12,” in SIPRI, SIPRI Yearbook
2013: Armaments, Disarmament and International Security
(New York: Oxford University Press, 2013)
6- همان
7- سیپری
8- همان
9- همان
10- همان
11- همان
12- Sam Perlo-Freeman, Carina Solmirano, and Helén
Wilandh, “Global Developments in Military Expenditure,”
in SIPRI, op. cit. note 5, p. 131.
13- همان
14- همان
15- Calculated from SIPRI, op. cit. note 1.
16- همان
17- همان
18- U.S. Department of Defense, Office of the Underscretary
of Defense (Comptroller), National Defense Budget Estimates
for FY 2014 (Washington, DC: May 2013). This publication
reports budget figures in constant 2005 dollars, which have
been translated into constant 2011 dollars to make them
more comparable with the SIPRI data.
19- U.S. Department of Defense, Defense Manpower Data
Center (DMDC), “Active Duty Military Personnel by Service
by Region/Country,” as of 31 July 2013, at www.dmdc.osd
.mil/appj/dwp/reports.do?category=reports&subCat=milA
ctDutReg.
20- همان
21- سیپری
22- همان
23- همان
24- A list of various global social problems, with estimates
for the number of people affected, has been compiled by
Anup Shah, “Poverty Facts and Stats,” Global Issues, last updated
7 January 2013, at www.globalissues.org/article/26
/poverty-facts-and-stats.
25- World Bank, “Poverty Overview,” at www.worldbank.org
/en/topic/poverty/overview; Perlo-Freeman, Solmirano, and
Wilandh, op. cit. note 12, p. 125.
26- High-income countries’ military spending from Perlo-
Freeman, Solmirano, and Wilandh, op. cit. note 12, p.
129; development assistance data from Organisation for
Economic Co-operation and Development, “Net ODA from
DAC Countries from 1950 to 2012, April 2013,” at www
.oecd.org/dac/stats/data.htm.
27- Friends Committee on National Legislation, “Where Do
Our Income Tax Dollars Go?” at www.fcnl.org/assets/flyer
/FCNL_Taxes12.pdf.
28- همان
29- Scott Shane, “New Leaked Document Outlines U.S.
Spending on Intelligence Agencies,” New York Times, 29 August
2013; comparison to countries’ military budgets from
SIPRI, op. cit. note 1.
30- Wilson Andrews and Todd Lindeman, “$52.6 Billion:
The Black Budget,” Washington Post, 29 August 2013.