گذار بزرگ

سرعت گرفتن حرکت تاریخی انرژِی، حرکتی که باید به استقبال آن برویم.

برگرفته از کتاب گذار بزرگ، نوشته لستر براون، ترجمه حمید طراوتی

کتاب گذار بزرگ، نوشته لستر براون، ترجمه دکتر حمید طراوتی

گذار جهانی از سوخت های فسیلی به منابع تجدید پذیر انرژی در دست انجام است. چندان که منابع سوخت های فسیلی کاهش می یابد و آلودگی ها وخیم تر می شود و چندان که نگرانی از بی ثباتی اقلیم بر آینده زغال سنگ، نفت و گاز طبیعی سایه می افکند، اقتصاد جدید انرژی جهان رخ می نمایاند. اقتصاد قدیمی که که عمدتا زغال سنگ و نفت نیروی محرکه آن بود جای خود را به اقتصادی می دهد که انرژی خود را از باد و خورشید به دست می آورد.
اکنون می توانیم شکل گیری این اقتصاد نوین را نظاره کنیم. در سال 2013 شاهد آن بودیم، آنگاه که دانمارک 34 درصد انرژی خود را از نیروی باد تامین کرد. در ژانویه سال 2014 نیروی باد رقم عظیمی معادل 62 درصد از برق این کشور را تامین کرد. در سال 2013 میلادی پرتغال و اسپانیا هر یک 20 درصد و ایرلند 17 درصد از برق خود را از نیروی باد تامین کردند. در واقع در برخی روز های سال نیروی باد نیمی از برق ایرلند را تامین می کند. در اسپانیا انرژی بادی با نیروی اتمی درافتاده و بزودی به منبع اصلی تامین برق کشور تبدیل خواهد شد. در اوت سال 2014 نیز برای چند روز در انگلستان میزان برق حاصل از باد از تولید برق با زغال سنگ پیشی گرفت.
نمودار شدن این اقتصاد نوین را می توانیم در استرالیای جنوبی نیز ببینیم، آنجا که اکنون مزارع بادی بیش از نیروگاه های زغال سنگی برق تولید می کنند. در سی سپتامبر سال 2014 میلادی مجموع تولید برق خورشیدی و بادی استرالیای جنوبی از میزان تقاضای این ایالت به برق فراتر رفت. در چین تولید برق بادی از تولید برق نیرو گاه های اتمی فراتر رفته و آب منازل 170 میلیون خانوار چینی اکنون به وسیله آبگرمکن های خورشیدی نهاده بر بام منازل گرم می شود.
در ایالات متحد آغاز گذار انرژی را می توان در صد ها نیروگاه خورشیدی بزرگ تجاریی دید که در حنوب غربی کشور در دست احداث یا توسعه است. نیز می توان آن را در آیووا و داکوتای جنوبی دید که هر یک ۲۶ درصد برق مورد نیاز خود را از مزارع بادی تامین می کنند. سهم باد در تولید برق ایالت آیووا ممکن است تا سال ۲۰۱۸ میلادی به پنجاه درصد برسد. تکزاس که اکنون قریب ۱۰ درصد از برق خود را از نیروی باد تامین می کند در کار احداث مزارع بادی غول آسا و خطوط انتقال نیروی بسیار طویلی است که فروش برق ارزان قیمت حاصله از باد را به ایالت های لوییزیانا و میسی سیپی تسهیل می کند.

هزینه های برق خورشیدی و بادی پیوسته با سرعت کاهش می یابد و در تعداد فزاینده ای از بازار های برق جهان به زیر قیمت سوخت های فسیلی رسیده است. مطالعه ای که دولت دانمارک در ژوییه سال ۲۰۱۴ میلادی منتشر کرد پیش بینی می کند که مزارع بادی جدیدی که در سال ۲۰۱۶ در آن کشور به تولید خواهند رسید برق را با نصف قیمت برق حاصل از نیروگاه های گاز طبیعی و زغال سنگی جدید به بازار عرضه خواهند کرد. در بخش هایی از استرالیا که پیشرفت خورشیدی عظیمی را تجربه می کند هزینه تولید برق از نور خورشید بسیار کم تر از برق زغال سنگی شده است. در حقیقت تحلیلی که در سال ۲۰۱۴ میلادی با استناد به داده های دولتی در این زمینه انجام شده به این نتیجه رسیده که هزینه های انتقال و تحویل برق زغال سنگی به مصرف کنندگان چنان بالاست که حتی اگر خود زغال سنگ مجانی هم می بود باز نمی توانست با انرژی خورشیدی رقابت کند.
گذار انرژی پیوسته با سرعت در برخی جا های دور از انتظار نیز به پیش می تازد. قیمت های رو به کاهش انرژی خورشیدی و بادی روز به روز زمینه را برای سرمایه گذاری وسیع در آفریقا آماده تر می کند. خبرگزاری مالی بلومبرگ برای انرژی های نو، در اوت سال ۲۰۱۴ میلادی گزارش کرد که در سال ۲۰۱۴ ظرفیت انرژی های نو نصب شده در آفریقا از میزان آن در مجموع ۱۴ سال گذشته بیش تر خواهد بود. در امریکای لاتین سرعت پیشرفت پروژه های بادی و خورشیدی از این هم بیش تر است.
دغدغه هایی چند پیوسته بر آتش گذار بزرگ از سوخت های فسیلی به انرژی های نو می دمند. یکی از آنها تغییر آب و هوا و اثر آن بر آینده زندگی ماست. دیگری تاثیر تنفس هوایی که در اثر احتراق سوخت های فسیلی آلوده شده بر سلامتی انسان است که تبارز آن مرگ سالانه سه میلیون نفر از مردم جهان به علت آلودگی هوا است. عامل سوم هم تمایل کشور هاست به کنترل محلی تولید انرژي و بطور کلی امنیت انرژی.

مآخذ: برگرفته از کتاب گذار بزرگ، نوشته لستر براون، ترجمه دکتر حمید طراوتی