گرمایش کره زمین، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

آقای هوسونگ لی متخخص اقتصاد تفییر اقلیم و رییس کنونی پنل Hoesung Lee

چه اتفاقی خواهد افتاد؟
مدتهاست که جدلی بی انتها بین اکولوژیست ها و اقتصاد دانان در جریان است. موضوع جدل آن است که آیا اقتصاد مهم تر است یا اکوسفر؟ آیا محیط زیست مهم تر است یا اقتصاد. آیا در درجه اول باید کوشید تا اقتصادی پر رونق داشت یا این که باید حفظ محیط زیست را در اولویت قرار داد؟
در کره زمین اتفاق بزرگی در حال وقوع است. اتفاقی مهم و بسیار مهم یعنی گرم شدن کره زمین. امروز دیگر همه ما تا اندازه ای درباره این موضوع شنیده ایم و تجربیاتی در این زمینه داریم. دیگر برف و باران مانند گذشته نمی بارد. الگوی بارش تغییر کرده و باران جای برف را گرفته و جای فصل ها عوض شده و طول آنها تغییر کرده. اما اهمیت موضوع هنوز خوب درک نشده.
چه اتفاقی خواهد افتاد اگر کره زمین از این که هست بیش تر گرم شود؟ تا کنون دمای متوسط کره زمین قریب 0.8 تا 1 درجه سانتی گراد گرم تر شده اما طبق پیش بینی ها قرار نیست در این حد بماند. به قول شاعر: باش تا صبح دولتش بدمد/ کاین هنوز از نتایج سحر است.
هنوز دمای زمین چندان زیاد نشده که شاهد آنیم که پهنه وسیعی از خراسان جنوبی از سکنه تخلیه شده، سیستان تاریخی ما را خاک فراگرفته و بسیاری از تالاب های کشور مانند هورالعظیم و گاو خونی و جازموریان خشک شده است. هنوز متوسط دمای کره زمین کم تر از یک درجه افزایش یافته که می بینیم در یاچه چاد در آفریقا خشک می شود، پیست های اسکی کلورادو برف کافی ندارند، در قطب شمال یخ ها آب شده اند و راه جدیدی برای عبور کشتی ها و رفتن از اقیانوس اطلس به اقیانوس کبیر باز شده است و در کالیفرنیا پلیس آب تشکیل شده است.
مولوی شعر زیبایی دارد که مضمونش آن است که شبی ناگهان سقف خانه مردی بر سر او فرو می ریزد. مرد شکوه می کند که چرا چنین ناگهانی فرو ریختی؟ سقف می گوید من هشدار دادم، تو توجه نکردی. آن روز که درز دیوار کمی باز شد می خواست همین را بگوید، آن روز که لکه ای در سقف ایجاد شد می خواست همین هشدار را بدهد. اما تو توجه نکردی و با دوغابی مختصر کار را تمام کردی. کره زمین و طبیعت نیز اکنون پیوسته به ما علامت و هشدار می دهند. باید آن را دریابیم. پیش از آن کز “ما” برآید هیچ کار.
پنل بین دولتی تغییر آب و هوا یا ( IPCC ) متشکل از بیش از 2000 دانشمند است. در واقع سازمان ملل این دانشمندان را جمع کرده تا با پژوهش و همفکری و استفاده از پیشرفته ترین فن آوری های روز تکلیف تفییرات آب و هوایی را روشن کنند و به کشور های جهان برای برخورد با آن رهنمود بدهند. این پنل هر چند سال یک بار نتایج تحقیقات خود را در یک بیانیه اعلام می کند. آخرین بیانیه هایی که این پنل منتشر کزده بسیار ترسناک است.
در گزارش پنجم که در سال 2013 منتشر شد، پنل بین دولتی بصراحت می گوید که کره زمین در حال گرم شدن است. و بصراحت می گوید که این گرم شدن ناشی از فعالیت های بشر و انتشار کربن در جو زمین است. بیانیه می گوید: ” بسیاری از تغییراتی که اکنون دیده می شوند در دهه ها و حتی هزاره های پیش سابقه ندارند. جو کره زمین و آب اقیانوس ها گرم شده است، مقدار برف و یخ کاهش یافته،سطح آب دریاها بالا آمده و غلظت گاز های گلخانه ای افزایش یافته است. ” دقت کنیم که این را مورد احترام ترین دانشمندان هوا شناسی و محیط زیست و اقتصاد و ریاضی و کامپیوتر جهان می گویند. وقتی چنان پیکره علمی معتبری بدون تردید و ابهام چنین می گوید، باید آن را جدی گرفت و بدان پرداخت و نباید مسامحه کرد. پنل بین دولتی می گوید که ” از آنجا که نظام های زیست محیطی و جهانی که در آن می زییم بسیار پیچیده است نمی توان هر نوع اختلال در آب و هوا را مستقیما و صد در صد به یک نوع فعالیت بشر نسبت داد اما قدر مسلم آن است ” و ما می توانیم با اطمینان زیاد بگوییم” که حوادث افراطی آب و هوایی مانند تند باد ها، سیل ها، توفان های دریایی و خسکسالی ها، در نیمه دوم قرن حاضر بسیار افزایش خواهد یافت.

پنل بین دولتی در به روز رسانی بیانیه خود در سال 2014 می گوید، و بی هیچ اما و اگری می گوید، که اگر نتوانیم افزایش انتشار کربن را مهار کنیم احتمال بروز ” اثرات بسیار شدید، نافذ و غیر قابل بازگشت” بشدت افزایش خواهد یافت. دانشمندان هیچ وقت کلماتی مانند بسیار شدید، نافذ یا غیر قابل بازگشت را بدون این که وزن آنها را از قبل سنجیده باشیند به کار نمی برند.
چه باید کرد؟
در سال 2018 یعنی همین چند ماه یش پنل بین دولتی گزارش دیگری ارائه می کند. این گزارش به روز ترین و جامع ترین توصیف دانش تغییر آب و هوا و آینده کره زمین است. 91 مولف اصلی و 133 مولف همکار از 40 کشور جهان 30.000 مقاله علمی را که از سراسر جهان رسیده بود ارزیابی کردند و در خلال این بررسی 42000 تفسیر و حاشیه نوشتند. یافته های آنان را نمی توان نادیده انگاشت. این گزارش را پنل به کره جنوبی فرستاد تا در تاریخ 8 اکتبر 2018 در کنفرانس آب و هوایی کره به اطلاع سیاستمداران و دولت ها و افراد برسد.
این گزارش می گوید که گرمای کره زمین نسبت به میانه قرن نوزدهم 1 درجه سانتی گراد افزایش یافته و اگر همین روند کنونی ادامه یابد می تواند تا نیمه قرن حاضر به 1.5 درجه برسد. این نیم درجه رقم کمی نیست. نیم درجه افزایش می تواند زندگی همه ما را مختل کند. اما پنل می گوید که ما در مسیر رسیدن به افزایشی سه تا چهار درجه ای هستیم و این فاجعه ای ست غیر قایل تحمل.
اما درجه حرارتی که از آن صحبت می کنیم درجه حرارت متوسط کره زمین است. این درجه حرارت از بیش از 800 پایگاه به دست می آید. پایگاه هایی که از قعر اقیانوس آرام و ژرفنای اقیانوس اطلس گرفته تا کنار خط استوا و بالای قله هیمالیا و کوهستان های آلپ و در نقاط مختلف کویری و شهری پراکنده اند. جمع آوری داده های هواشناسی این پایگاه ها و جمع بندی آنها با استفاده از ریاضیات دقیق برای محاسبه عددی که برآیند واقعی دمای متوسط کره زمین باشد خود کار دشوار و دقیقی است که دانشمندان جهان انجام می دهند. درجه حرارتی که به دست می آید دمای متوسط کره زمین است. اما در زندگی واقعی و بر سطح کره زمین هیچ دمای متوسطی وجود ندارد. در واقعیت برخی جا ها بسیار گرم ترند و برخی توفانی تر و برخی سردتر. در واقع گرمایش کره زمین و آنچه از آن می ترسیم در بسیاری نقاط هم اکنون رخ داده. نمونه های آن را هم در ارومیه و در تالاب های خشک شده خود و در فروافت شدید سطح آب زیرزمینی و غیره دیده ایم.

پس چه باید کرد.
در مقاله بعدی به این مهم خواهیم پرداخت