محیط زیست به زبان ساده. سیر مواد در موجودات زنده. (8)

سیر مواد آلی و معدنی در موجودات زنده

چرخه مواد در طبیعت

زندگی و حیات در زمین فقط با انرژی میسر نیست. برای شکل گیری و ادامه حیات می بایست موجودات به برخی از مواد نیز دسترسی داشته باشند. بخش عمده ای از بدن ما از آب تشکیل شده. برای تنفس به اکسیژن نیاز داریم. مقدار زیادی نیز کربن و ازت در بدن ما هست که به صورت مواد آلی و عضلات و غضروف و استخوان و غیره در آمده . بدن موجودات دیگر نیز به همین شکل از مواد گوناگونی ساخته شده است. پس باید این مواد در طبیعت باشد و پیوسته چرخش کند تا همه بتوانند مواد مورد نیاز خود را به دست آورند. کربنی که در قند و شیرینی و مواد آلی وجود دارد عمدتا از گاز کربنیک موجود در هوا به دست آمده چون منبع اصلی کربن آنجاست. گوگرد و فسفر در خاک و برخی سنگ ها و معادن موجود است . ازت هم که عنصر اصلی موجود در غضلات و پروتئین های بدن ماست در جو زمین فراوان است. پس چطور این مواد وارد بدن ما و یا سایر موجودات شده اند. این که چگونه این مواد به قسمت های مختلف کره زمین می رود و از موجودات زنده و غیر زنده عبور می کند را چرخه این مواد می گو یند.

چرخه مواد معدنی

مواد مورد نیاز حیات را می توان به سه گروه تقسیم کرد.
گروه اول: عناصر اساسی یا اصلی
این گروه اکسیژن، هیدروژن، کربن و ازت را در بر می گیرد. بخش عمده بدن موجودات زنده از این عناصر تشکیل شده است. برای ادامه زندگی به مقادیر زیادی از این عناصر نیاز داریم.

گروه دوم: عناصر عمده
این گروه شامل عناصری است مانند گوگرد، فسفر، کلسیم، سدیم، منیزیوم و آهن. این عناصر به میزان کم تری مورد نیاز است. در مجموع بیش از 95 درصد بدن موجودات از عناصر گروه اول و دوم ساخته شده است.

گروه سوم: عناصر کم مقدار
این عناصر برای ادامه حیات به میزان خیلی کمی مورد نیاز است. اما وجود آنها ضروری است.
این مواد دائما در حال گردش است و به صورتی چرخه مانند از اجزای غیر زنده زیست بوم ها (مانند هوا، خاک، سنگ، آب، اقیانوس ها و غیره) جدا می شود و به موجودات زنده منتقل می شود و دوباره به محیط و اجزای غیر زنده باز می گردد. به این چرخش چرخه زمین- شیمیایی- زیستی می گویند. این عناصر در کره زمین موجود است و از هیچ جای دیگری نمی آید و فقط بین بخش های مختلف کره زمین کره جابجا می شود.
سه نوع چرخه زمین – شیمیایی- زیستی در کره زمین وجو دارد. چرخه آب ، چرخه گازی که در آن جو زمین مهم ترین منبع ذخیره است و چرخه رسوبی که در آن لایه جامد زمین مهم ترین منبع ذخیره است. اما درچرخه آب مهم ترین منبع ذخیره کجاست؟ در مقاله بعد به این موضوع خواهیم پرداخت.

1- نقل و اقتباس از كتاب زيستن در محيط زيست نوشته پروفسور جي تي ميلر و ترجمه استاد أرجمند محيط زيست آقاي دكتر مَجِيدٌ مخدوم چاپ انتشارات دانشگاه تهران