فن آوری اطلاعات و سرمایه داری و محیط زیست

برای حفاظت از کره زمین و مقابله با گرمایش جهانی و رشد شتابان جمعیت جهان و فرونشاندن فقر و پیشگیری از جنگ و نابودی منابع طبیعی دنیا تنها درختکاری و نیکوکاری و کاهش مصرف خودرو و امثالهم کافی نیست. اینها شروط لازم است نه کافی. باید تغییرات بزرگ تری در سطح نظام اقتصادی تحقق یابد و جامعه جهانی جدیدی پدید آید، جامعه ای که بتواند خود را با میزان منابع طبیعی در دسترس و قابل بهره برداری جهان هماهنگ کند.

جلیقه زرد های معترض به سرمایه داری

معمولاً نطفه جوامع جدید در دل جوامع قبل از خود می روید. در دوران فئودالی و تسلط کشاورزی بر اقتصاد چه کسی فکر می کرد که صرافی های کوچک بعدها به بانک تبدیل شوند و کارگاه های کوچک یا مانوفاکتور ها، یعنی کارگاه های کوچکی که در آنها چند نفر به صورت سری و با دست کار می‌کردند، بعداً به کارخانه هایی تبدیل شوند که کل جامعه را به تکان در آورند و سبب جایگزین شدن سرمایه داری به جای فئودالیسم شوند. اکنون نیز در دل جامعه سرمایه داری تغییر بسیار بزرگی صورت گرفته که کاملاً با نهادهای اصلی سرمایه داری در تناقض است. فن آوری اطلاعات یعنی اینترنت، شبکه های بر-خط ، تلفن های همراه، بلندگوهای هوشمند ، انواع ربات ها و دیژیتالیزه شدن بسیاری از فرایندهایی که قبلا کاملا توسط انسان اداره می شد تغییر شگرفی در جامعه جهانی ایجاد کرده است. در چند دهه اخیر تاریخ بسیار سرعت گرفته و اکنون فن آوری اطلاعات با چنان سرعتی به پیش می تازد که گاه ذهن ما قادر به تعقیب آن نیست. فن آوری را اقتصاد سرمایه‌داری و بخصوص نوع نئولیبرالی آن به وجود آورد و بسیار تقویت کرد. اما اکنون این فن آوری به ضرر نئو لیبرالیست ها و سران جامعه سرمایه داری عمل می کند.
فن آوری اطلاعات جهان را به هم متصل کرده. اکنون می توان از هر نقطه از جهان ظرف ثانیه ای با نقطه ای دیگر تماس گرفت و عکس و فیلم فرستاد. طراحی بسیاری از دستگاه های پیچیده می تواند توسط کامپیوتر ها انجام گیرد و اعمال آنها شبیه سازی شود. این فن آوری باعث شده که بخش هایی از اقتصاد از زیر تسلط کورپوراسیون های بزرگ و شرکت های عظیمی که خود این فن آوری را به وجود آورده اند خارج شود. کسب و کارهای جدیدی ایجاد شده و دیگر سرمایه داری بزرگ و غول آسا نمی‌تواند بر همه جنبه‌های زندگی انسان مسلط باشد.
یک نکته را باید در ذهن داشته باشیم و آن این که سرمایه داری همیشه وجود نداشته است. گزارشات خبری روزنامه ها و مجلات و فیلم های مستند تلویزیون ها سال هاست بازار را چیزی مسلم فرض کرده ا ند. یعنی که چیزی جز بازار وجود ندارد و اقتصاد بازاری تنها راه زندگی اقتصادی جوامع است. اما واقعیت این است که در گذشته سرمایه داری وجود نداشت. سرمایه‌داری تنها کم تر از سیصد سال است که شکل گرفته است. سرمایه داری به وجود آمد و موجب رشد بسیار زیادی شد و جهان را تکان داد. پل بزرگ گلدن گیت در سانفرانسیسکو ، آسمان خراش های نیویورک، برج ایفل در پاریس، هواپیماهای قاره پیمای غول‌پیکر، ابزارهای جنگی بسیار پیشرفته و
انواع و اقسام لوازم خانگی و وسایل الکترونیکی جدید نیز همگی در دوره سرمایه‌داری ایجاد شدند. اما واقعیت آن است که سرمایه داری قبلا وجود نداشت. وقتی این واقعیت را درک کنیم نگرانی دیگری ایجاد می شود و آن این که نکند سرمایه‌داری نیز روزی از میان برود و وجود نداشته باشد.
حقیقت آن است که این احتمال وجود دارد و فن آوری اطلاعات آمده است تا مرحله بعد از سرمایه‌داری را ایجاد کند. مرحله‌ای که با سوسیالیسمی که کمونیست ها می گفتند بسیار متفاوت است. فن آوری اطلاعات این امکان را به وجود آورده که در کسری از ثانیه میلیون ها دلار پول از یک سوی سیاره به سوی دیگر برود و همه مردم جهان بتوانند با هم در تماس و ارتباط باشند و بسیاری از افراد بتوانند با فشار یک انگشت بر روی دکمه کامپیوتر از علم و دانش جهان بهره مند شوند. نمونه بارز آن ویکی پدیاست، دانشنامه و انسیکلوپدی عطیمی که در اختیار همه است، آن هم به صورت مجانی. آنگاه که دانش در سطحی وسیع توزیع شد دیگر تفاوت بین مردم بسیار کاهش می یابد. این کاری ست که فن آوری اطلاعات با دنیا انجام می دهد. فن آوری اطلاعات امکان جمع شدن دور هم، بحث و تبادل نظر، انتقال اطلاعات و تجربه ها و غیره را در سطحی جهانی فراهم کرده است. این فن آوری اجازه می دهد که هر کس بتواند دین و مذهب خود را براحتی توضیح دهد و اصول آن را بیان و از آن دفاع کند. و بالاخره فن آوری اطلاعات نوع جدیدی از اقتصاد را ایجاد کرده که هنوز در نطفه است اما پیوسته به سرعت رشد می کند و می‌رود تا دنیا را دگرگون کند. دگرگونی ای که به احتمال بسیار زیاد می‌تواند به نفع توده‌های وسیع مردم و کشور های در حال توسعه و به نفع آنها باشد و برای آنها زندگی بهتری ایجاد کند و نیز می تواند موجبات حفظ محیط زیست جهان و ادامه حیات بشر را فراهم آورد