فرهنگ در بستر
فرهنگ در بستر
نوشته دکتر بابک زمانی
وقتی نیمه‌شب خبر رسید کرونا به «علی دهباشی» رسیده و او اکنون بستری است، ناگهان گمان کردم بخشی از فرهنگ کشور روی تخت بستری است. تازه از بخارای نوروز خلاص شده بود؛ اما بخارای بعد، هزار‌و‌یک شب‌هایی که تاریخ و فرهنگ را می‌کاوند، پیگیری و توجه به بزرگان و هنرمندانی که تنها معدود افرادی نظیر او پیگیر مشکلات‌شان هستند و… بسیاری کارهای فرهنگی دیگر که دهه‌هاست او را به خود مشغول کرده‌اند، همچنان ادامه دارند. بی‌تردید روی تخت بیمارستان و با نفس‌هایی که بیش‌از‌پیش -از آسم قدیمی- به شماره افتاده‌اند، هم همچنان پیگیر این‌همه کارهایی است که تنها خودش باید پیگیری کند. بخارا بی‌تردید مهم‌ترین و دیرپاترین و منظم‌ترین رسانه در تاریخ فرهنگی دهه‌های اخیر است که جز با روحیه پرتلاش، مداراگر و ازخودگذشته «دهباشی» مقدور نمی‌شد؛ اما او بسیار فراتر از سردبیر یک مجله ادبی بوده است. او نگهبان فداکار و بی‌مزد و منت تاریخ فرهنگ ایران است؛ تاریخی که جز با به‌یاد‌آوردن مکرر -آنچه در بحث حافظه rehearsal می‌خوانند- رو به نابودی خواهد رفت. به‌علاوه وقتی در دهه‌های اخیر تن و وجود بزرگان فرهنگی کشور در انزوا رو به زوال می‌رفت، او نه‌تنها آنها را به یاد می‌آورد؛ بلکه آنچه در توان داشت، در کمک به ایشان فروگذار نمی‌کرد. وقتی شنیده بود منشی یک درمانگاه دولتی شلوغ بارها نام «فریدون آدمیت» را با چه لحنی برای حضور در اتاق معاینه با صدای بلند می‌خواند و تا «دهباشی» برسد، او توان حرکت‌کردن نداشته است، آشوبی در وجودش برخاسته بود و با لحنی می‌گفت که آن آشوب به شنونده هم سرایت کند. وقتی برای گزارش کار درمان فرهیخته دیگری که در احتضار بود، پیش من آمد، متوجه شدم بخارا مؤسسه‌ای عریض و طویل اما یک‌نفره است. او یکجا تنها خبرنگار، در برخی موارد حتی تنها عکاس، تنها سردبیر و لابد تنها مصحح این مؤسسه بزرگ بود. کسی که می‌گویند نزدیک‌ترین متعلقاتش را هم فدای انتشار منظم بخارا کرد. «دهباشی» در همه عکس‌ها و روایت‌ها از سال‌های بسیار دور در کنار بسیاری بزرگان فرهنگ و ادب کشور حضور دارد. از همه روایت می‌کند، با همه مصاحبه می‌کند و همه را بزرگ می‌دارد؛ اما کمتر راجع به خود او نوشته‌اند. بحران کرونا بسیاری از چهره‌های ورزشی و هنری را در زیر نورافکن توجه عمومی قرار داد. «دهباشی» نیازمند هیچ نورافکن و میکروفونی نیست. این فرهنگ کشور است که نیازمند مؤسسه‌ای به نام «علی دهباشی» است.
همه ما آرزومند سلامتی و موفقیت او در این پیکار بی امان هستیم.