داستان زیاده روی و سقوط

داستان غم انگیز جزیره سن ماتیو

در گیر و دار جنگ جهانی دوم و در سال 1944 میلادی، ارتش ایالات متحد پایگاهی در جزیره دورافتاده سن ماتیو (Saint Mathew) واقع در دریای برینگ مستقر کرد و گارد ساحلی ایالات متحد برای تامین ذخیره غذایی مورد نیاز 19 نفری که در پایگاه این جزیره کار می کردند 29 گوزن شمالی (Rangifer tarandus) را در اختیار آنان قرار داد. یک سال بعد که جنگ جهانی دوم به پایان رسید این پایگاه تعطیل شد و کارکنان آن جزیره را ترک کردند. در سال 1957 میلادی آنگاه که دیوید کلاین ، زیست شناس اداره آبزیان و حیات وحش ایالات متحد، به جزیره سن ماتیو رفت  جمعیت رو به رشدی از گوزن های شمالی را کشف کرد که تعداد آنها 1350 راس بود و همگی از پوشش گلسنگی که 4 اینچ ضخامت داشت و مساحت 332 کیلو متر مربعی جزیره را پوشانده بود تغذیه می کردند.

گوزن شمالی

جزیره سن ماتیو

  از آنجا که در آن جزیره گوزن ها هیچ شکارچی نداشتند، جمعیت آنها به اصطلاح منفجر شده بود. تا سال 1963 جمعیت آنها به 6000 راس رسید. کلاین در سال 1966 به سن ماتیو باز گشت و جزیره ای را یافت آکنده از اسکلت های پراکنده گوزن ها ، جزیره ای که دیگر جز اندکی گلسنگ نداشت. تنها 42 گوزن جان به دربرده بودند، 41 ماده و تنها یک نر که آن هم کاملا سالم نبود.  از  بچه گوزن هم خبری نبود. تا حدود  سال 1980 این گوزن های باقی مانده نیز از میان رفتند. این پدیده را اکولوژیست ها ” خروج از حد و سقوط” می نامند.

دریای برینگ

ما نیز همچون گوزن های جزیره سن ماتیو منابع طبیعی کره زمین را بیش از حد مصرف می کنیم. خطا در مصرف گاه به زوال می انجامد و گاه به فروپاشی کامل . همیشه نمی توان گفت کدام روی خواهد داد. در حالت اول آثاری از جمعیت یا فعالیت اقتصادی  قبلی در محیط زیستی تهی از منابع باقی می ماند. مثلا در جزیره ایستر واقع در اقیانوس کبیر چندان که منابع پایه ای محیط زیست افول کرد ، جمعیت نیز  کاهش یافت .  جمعیت جزیره  که  چندین قرن پیش به اوج خود یعنی حدود 20000  نفررسیده  بود اکنون به کم تر از 4000  نفر کاهش یافته است.  اما سکونت گاه مردم اسکاندیناوی در جزیره گرین لند ، که قریب 500 سال قدمت داشت ، در طی قرن پانزدهم میلادی در اثر بد شدن شرایط محیط زیست آن کاملا متلاشی شد و چیزی از آن باقی نماند.

حدود 42 کشور جهان یا به ثبات جمعیتی دست یافته اند و یا جمعیت آنها رو به کاهش است زیرا در همه آنها نرخ تولد کاهش یافته است. اما اکنون برای اولین بار جمعیت نگاران پیش بینی می کنند که در تعدادی از کشور ها جمعیت به علت افزایش نرخ مرگ و میر کاهش خواهد یافت که  از جمله آنها  می توان بوتسوانا، لسوتو، نامیبیا،و سوایزلند را نام برد.اگر کشور ها سریعا در جهت کوچک کردن خانواده ها نکوشند، این فهرست در چند سال آینده بسیار طویل تر خواهد شد.

 نقل از کتاب طرح امید (آینده و محیط زیست) نوشته لستر آر براون ترجمه حمید طراوتی

(ناشر انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد)