تحلیل جیمز هانسن از گرمای ماه ژوئیه ی امسال

در تاریخ 14 اوت امسال (23 مرداد) جیمز هانسن (James Hansen) دانشمند بازنشسته ناسا که نظریه ی گرمایش کره ی زمین را اول بار او در سال 1989 و زمانی که رئیس موسسه تحقیقات فضایی گودارد (Goddard) در ناسا بود، مطرح کرد، به همراه همکار خود ماکیکو ساتو (Makiko Sato) اعلام کردند که طبق تحقیقات آنها میزان گرمایش کره ی زمین بشدت سرعت گرفته و ماه ژوئیه ی امسال در طی 140 سالی که از اندازه گیری درجه ی حرارت متوسط کره ی زمین با ابزار های دقیقه می گذرد، گرم ترین ژوئیه ی تاریخ بوده است. آنها اعلام کردند که پیش بینی هایی که فقط بر اساس روند دراز مدت افزایش گاز های گلخانه ای و نیز تاثیر جریان اِل نینو بر گرمایش کره ی زمین صورت گرفته، میزان افزایش را کم تر از واقع برآورد کرده زیرا علاوه بر عوامل فوق سه عامل دیگر هم تاثیر کوتاه مدتی در افزایش گرما خواهند داشت. در نتیجه، متوسط دمای کره ی زمین در 12 ماه آینده یعنی تا همین موقع در سال دیگر، از مرز 1.5 درجه ی سانتی گراد خواهد گذشت و این فاجعه خواهد بود. او می گوید برای این که پیش بینی های دقیق تر و صحیح تری در باره ی این تغییرات داشته باشیم می بایست امکانات بیش تری برای زیر نظر گرفتن و بررسی تغییرات در اختیار داشته باشیم.

قبلا هم ظن به سرعت گرفتن گرمایش کره زمین ایجاد شده بود زیرا بین دو اِل نینوی سال های 98-1997 و 16-2015 میزان افزایش گرما خیلی بالا رفته بود. بین سال های 1970 تا 2010 گرمای کره ی زمین تقریبا هر دهه 0.18 درجه ی سانتیگراد افزایش می یافت اما در فاصله ی زمانی بین این دو اَبَر اِل نینو نرخ افزایش به 0.24 درجه ی سانتیگراد در هر دهه افزایش یافت.

اِل نینو و آئروسل‌ها

جیمز هانسن می گوید: قدرت اِل نینوی فعلی را باید منتظر بود و دید. اگر قدرتِ اِل نینویی که اکنون در حال ظهور است با قدرتِ دو اَبَر اِل نینویی که ظرف سه دهه‌ی گذشته اتفاق افتاده است (در سال‌های 1998 و 2016) برابر یا در همان حدود باشد معیاری برای میزان فعلی گرمایش جهانی به دست خواهد داد.

ما پیش بینی می‌کنیم که نرخ گرمایش درازمدت کره ی زمین حداقل 50 درصد سرعت بگیرد یعنی حداقل به 0.27 درجه ی سانتیگراد در هر دهه برسد. علت آن کاهش آئروسل‌ها (یا ذرات ریز معلق در هوا) است که ساخته ی دست بشر است. این ذرات اثر خنک کننده دارند زیرا باعث برگشت نور خورشید به فضا می‌شوند (عمدتا این کار بر اثر تاثیر آنها بر روشنایی ابرها و طول عمر آنها صورت می گیرد) بنابراین کاهش ذرات معلق باعث افزایش گرمای جهانی می‌شود. (اگر یادمان باشد در سال 1991 که آتشفشان پیناتوبو در فیلیپین فوران کرد و چهارصد هزار تُن ذرات جامد را وارد فضا کرد گرمای کره ی زمین بسیار کاهش یافت. در آن سال بارندگی در ایران بسیار زیاد شد. در دوبی بارندگی و هوای دوبی و خاور میانه خنک شد).

بررسی خصوصیات جهانی ابرها تا کنون به شکل دقیقی صورت نگرفته که از طریق آن بتوان به طور قطع اثر وادارندگی آئروسل ها (تاثیر آنها بر اقلیم) را دقیقا تعیین کرد. البته شواهد تئوریک و مشاهدات شخصی وجود دارد که به طور تقریبی اندازه تاثیر آئروسل ها بر آب و هوا را تعیین می کند و نشان می دهد که آئروسل ها دومین نیروی بزرگ انسان ساز موثر بر تغییر آب و هوا هستند، اما برای پیش بینی های دقیق تر در باره ی تاثیر آئروسل ها بر اقلیم هنوز دانش بیش تری لازم است.

درخشش خورشید

تغییر در تابش خورشید اثر کوچکی بر تغییر اقلیم دارد اما اثری است که قابل نادیده گرفتن نیست و یکی از عواملی است که در تفسیر تغییر درجه حرارت جهان در چند سال آینده به کار می رود. خوشبختانه از سال 1979 میلادی تا کنون خورشید از فضا خوب مورد بررسی قرار گرفته است. اکنون چرخه ی خورشیدی به حداکثر خود بسیار نزدیک شده و تابش آن نیز هم اکنون بیش تر از چرخه ی قبلی آن است و چیزی در حدود 0.1 وات در هر مترمربع بیش تر از قبل بر گرمای کره زمین می افزاید. چرخه ی خورشیدی در درازمدت اثر بسیار کمی دارد و می توان آن را نادیده گرفت اما امروز میزان 0.1 وات انرژی به هر مترمربع از کره زمین وارد می کند و به ناترازی انرژی خورشید می افزاید و شاید در سال آینده چند صدم درجه سانتیگراد بر گرمای کره ی زمین بیفزاید.

امسال چندان که خورشید طلوع می کند از قطب جنوب و اقیانوس جنوبی می توان دید که انرژی ورودی از خورشید به سطحی برخورد می کند که بسیار تاریک تر از تمام سال هایی است که از سال 1970 تا کنون توسط ماهواره ها بررسی شده اند و احتمالا تاریک تر از همه ی زمان هایی است که تا به حال درجه ی حرارت آن با ابزارهای دقیقه اندازه گیری شده است. پوشش یخ دریا در نیم کره جنوبی به شکل وحشتناکی کاهش یافته و بسیار کم تر از قبل است. زمین تاریک و بدون یخ انرژی بیش تری جذب می کند و افزایش جذب نور خوشید، ناترازی انرژی کره ی زمین را افزایش داده و باعث افزایش گرما می شود. اثر آن بر درجه حرارت سطحی دریا کم تر از اثر آن بر درجه حرارت هوای سطح زمین است بنابراین کسانی که با ابزارهای دقیقه از دمای سطح دریا به جای دمای سطح هوا استفاده می کنند اثر کامل گرما بر هوای سطح کره ی زمین را دقیق محاسبه نمی کنند. مهم ترین اثر این گرما تاثیر آن بر ناترازی انرژی کره ی زمین است. اکنون این ناترازی را می توان به شکل خیلی دقیقی با تلفیق بررسی های ماهواره ای تراز تابشی کره ی زمین و اندازه گیری های گرمای اقیانوس به دست آورد. ما هنوز اثر احتمالی کاهش یخ دریاها بر ناترازی انرژی کره زمین را محاسبه نکرده ایم زیرا این امر بطور شدیدی به این بستگی دارد که پوشش یخ دریا چگونه در اثر بالا آمدن خورشید در آسمان تغییر می کند. اما به هر حال این کاملا روشن است که کاهش پوشش یخ دریا شدیدا بر افزایش گرمایش کره ی زمین تاثیر خواهد داشت.

معنای آنچه در مقاله ی فوق آمده آن است که در سال آینده گرمای کره ی زمین بیش از امسال و سال قبل خواهد بود، تعداد زیادی از مردم از گرما خواهند مرد، بسیاری از سدها و رودخانه ها خشک خواهد شد و کشاورزی صدمه بسیاری خواهد دید. از یک طرف جنگل های بیش تری در سرتاسر جهان آتش خواهد گرفت و از طرف دیگر سیل های شدید جاری خواهد شد. از میانه ی این آشوب چه بر خواهد خاست؟ راه نجات چیست؟ این امر بحث دیگری است اما یه نکته را به طور قطع می توان گفت و آن این است که اگر کشورها نظام اقتصادی خود را تغییر ندهند و محیط زیست و عدالت و برابری را در اولویت اول خود قرار ندهند و برای آن هزینه نکنند و هزینه هایی را که در جاهای غیر ضروری و مخرب می کنند را قطع نکنند و ادامه دهند و اگر برای حفظ محیط زیست زحمت نکشند و مردم را صادقانه به مشارکت نطلبند و از بسیاری از کارهای تشریفاتی و از جنگ و تخریب و هزینه های نظامی بسیار وحشتناک جهان نکاهند، هیچ اتفاقی نخواهد افتاد. در یک کلام ما به یک انقلاب محیط زیستی نیاز داریم.