“تجلیل از محیط بانان و یک نکته”

یکی از شروط لازم برای فعالیت هر تشکل مردم نهاد زیست محیطی، کار تخصصی و تمرکز بر یک حوزه ویژه از محیط زیست است. مطالبه گری کاری ست که همه تشکل ها و هواداران منفرد محیط زیست می توانند و باید در هر مرحله و آن هنگام که بیم پایمال شدن حقوق محیط زیست مطرح است و یا در مخالفت با پروژه های مخرب محیط زیست انجام دهند. اما وجه تمایز یک تشکل ِ زیست محیطی ْ با یک شخص منفرد یا تعدادی فرد هوادار محیط زیست که برای حمایت از محیط زیست با هم همکاری می کنند، کار تخصصی آن است. این کار تخصصی می تواند در هر زمینه ای که مورد علاقه اعضای تشکل است صورت گیرد، اما بدون انجام/ یا تعهد به/ آن، در دراز مدت، نمی توان از وجود تشکل زیست محیطی صحبت کرد. برای مثال در خراسان رضوی ” ناجیان آب” تشکلی است که تمرکز اصلی آن بر مساله فرو افت آبهای زیر زمینی و کمبود و ورشکستگی آبی است و در این زمینه با توجه به دانش و تجربه ی اعضای خود کاری کاملا تخصصی و ویژه ارائه می دهد. بنا بر این و به این اعتبار تشکلی است زیست محیطی. البته این تشکل در زمینه های بسیار دیگری به کار مطالبه گری نیز می پردازد، اما کار آن به عنوان یک تشکل زیست محیطی بر مساله آب متمرکز است. ممکن است تمرکز تشکل های دیگر بر مسایل دیگری مانند پسماند، اکوتوریسم، پرنده نگری ، آبخیز داری، توانمند سازی و مشارکت مردمی، آموزش و غیره متمرکز باشد اما بدون داشتن یک فعالیت زیست محیطی مشخص و کوشش در راه به دست آوردن هدفی خاص ، کار تشکل ناقص است. یکی از نمونه های خوب و حرفه ای و موفق ِ چنین تشکلی تشکل ” آوای طبیعت نیشایبور ” است. این تشکل از افرادی دلسوز و بسیار آگاه و مطلع تشکیل شده که تمرکز کار خود را بر حفاظت از طبیعت و حیات وحش مناطق حفاظت شده حیدری و رئیسی نیشابور و نیز دفاع از میراث فرهنگی ی بخش های حاشیه ی این مناطق متمرکز کرده اند. اعضای این تشکل از ارتباط بسیار نزدیک و دوستانه ای با محیط بانان و مردم و روستا های حاشیه این دو منطقه برخوردارند و فعالیت های آنان در چند ساله ی اخیر نقش بارزی در تقویت تنوع زیستی این مناطق و افزایش کمی حیات وحش آن داشته است. حمایت دفتر مشارکت های مردمی نیشابور و نیز مدیر روشن بین سازمان حفاظت محیط زیست آن نیز بر بهبود شرایط کاری این تشکل تاثیر مثبتی داشته و در نتیجه اکنون دو منطقه ی حفاظت شده ی رییسی و حیدری جزء مناطقی از ایران هستند که طبیعت آنها حفط شده و حیات وحش آنها رونقی بسزا گرفته که در این دنیای خبر های بد زیست محیطی موجب خوشحالی ست. بی سبب نیست که محیط بان نمونه امسال کشور ” آقای حاتمی” و محیط بان نمونه کشوری سال قبل ” آقای خالقی پور” هر دو از این منطقه یعنی مناطق حیدری و رییسی بوده اند که این موفقیت نیز جای خوشحالی بسیار دارد. روز پنج شنبه به همین مناسبت مراسمی از طرف ” انجمن آوای طبیعت نیشابور” برگزار گردید که در آن از محیط بانان منطقه تجلیل شد و جوایزی به آنها تقدیم گردید. در این مراسم آقای دکتر همتی مدیر کل محترم سازمان محیط زیست خراسان، که فردی فرهیخته است، نیز شرکت داشتند و بنده نیز افتخار حضور داشتم. این موفقیت را به سمن ” آوای طبیعت نیشابور” و مدیر عامل فرهیخته آن آقای مهندس شفیعی تبریک می گویم.

بدون همکاری و مشارکت مردم محلی هیچ برنامه اقتصادی اجتماعی و زیست محیطی پیش نمی رود. نمی توان یک باره از در وارد شد و به مردم دستور داد که چنین کنید و جنان نه. محافظت از محیط زیست نیاز به بودجه دارد. برای محیط زیست باید خرج کرد. مجانی و بدون هزینه تمی توان کاری از پیش برد. حفاظت از محیط زیست و حمایت از برنامه های زیست محیطی زمانی اتفاق می فتد که مردم بدانند و یا ” حس کنند” که این کار به نفعشان است. این کار – یعنی طراحی ی برنامه های مردمی دارای سودمندی اقتصادی و آموزش مردم برای همکاری با این برنامه ها- کار بزرگی ست و به تلاشی فوق العاده نیاز دارد. تجربه های دیگران را باید آموخت اما باید خودمان ابتکار داشته باشیم، فکر کنیم، با مشکلات توسعه اقتصادی زیست محیطی و مردمی در بیفتیم و از مردم و ریش سفیدان هر حوزه ای – که گاه تجربه و اطلاعاتی بی نظیر را ارائه می دهند- بیاموزیم تا بتوانیم راهی خردمندانه و پراتیک را برای دستیابی به هدف از واقعیات صلب و سخت استخراج کنیم. و گرنه با اتکا به برنامه های گاه احمقانه ی بانک جهانی و صندوق بین المللی پول و اس جی پی ( برنامه کمک های کوچک سازمان ملل به توسعه) و یا برنامه های ناشیانه و آمرانه برخی خام دستان خودمان به جایی نخواهیم رسید.