آن چه باید در باره نقش زیست محیطی صنعت حمل و نقل بدانیم.

حمل و تقل، سریع الرشد ترین عامل انتشار کربن جهان،

امروزه مردم و کالاها سریع تر از همیشه حرکت می کنند. تعداد مسافرت ها و میزان حمل و نقل بسیار بیش تر از قبل شده است. موسسه منابع جهانی گزارش جامعی از میزان انتشار کربن ناشی از حمل و نقل و آینده و راهکار های مقابله با آن ارائه داده که ذیلا طی دو بخش تقدیم می گردد:

امروزه مردم و کالاها سریع تر از همیشه حرکت می کنند. همه این جا به جایی ها هزینه دارد. این هزینه فقط مربوط به بهای خرید خود رو یا بلیت قطار و هواپیما نیست بلکه هزینه محیط زیست را نیز شامل می شود. در واقع حمل و نقل بخش بزرگی از بودجه کربن ما را می بلعد. در سال 2016 حمل و نقل – شامل حمل و نقل جاده ای، ریلی، هوایی و دریایی- عامل بیش از 24 درصد از انتشار گازکربنیک جهان بود. انتظار می رود که رشد انتشار ناشی از این منبع در سال های آتی سریع تر از همه دیگر بخش ها باشد و این موضوع تلاش جهان را برای کاهش انتشار گازکربنیک در حدی که در کنفرانس پاریس و دیگر توافقات بین المللی تعیین شده به چالش خواهد کشید.

کربن زدایی کردن بخش حمل و نقل برای همه مردم آینده ای پاکیزه تر، سالم تر و ارزان تر خلق خواهد کرد. و این کار را می توان بدون قربانی کردن رابطه متقابلی که ما این روز ها از مدرنیته انتظار داریم انجام داد.

اما انتشار ناشی از حمل و نقل دقیقا چیست؟ دولت ها در حال حاضر چگونه با آن برخورد می کنند و برای کربن زدایی از آن چه فرصت هایی وجود دارد؟ برای پاسخ به این سئوالات ما از “دیده بان آب و هوا استفاده کردیم تا داده ها را دقیق تر بررسی کنیم.

1- مشکل انتشار ناشی از حمل و نقل چه اندازه بزرگ است؟

انتشار ناشی از حمل و نقل نقش بزرگی در تغییر آب و هوا دارد و حدود 14 درصد انتشار سالانه گاز های گلخانه ای ( شامل گاز های غیر گاز کربنیک) و قریب یک چهارم از انتشار گاز کربنیکِ ناشی از احتراقِ سوخت های فسیلی جهان را تشکیل می دهد. از آن مهم تر آن که در زمانی که میزان انتشار جهانی کربن می بایست کاهش یابد، انتشار ناشی از حمل و نقل رو به افزایش است و اثر ناشی از بهبود کارایی خودرو ها را افزایش حجم کلی سفر ها خنثی می کند.
مثلا ایالات متحد را در نظر بگیریم. در این کشور میزان انتشار ناشی از حمل و نقل در سال 2005 به اوج خود رسید و سپس منحنی رشد آن مسطح شد، اما از سال 2012 به بعد میزان آن هر سال افزایش یافته. در سال 2016 برای اولین بارِِ بخشِِ حمل و نقل به عنوان بزرگ ترین تولید کننده گاز های گلخانه ای کشور از صنعت تولید برقِ ایالات متحد پیشی گرفت.

2- انتشار بخش حمل و نقل از چه منبعی می آید؟

از نظر نوع حمل و نقل، 72 درصد انتشار گاز های گلخانه ای حمل و نقل مربوط به وسایل نقلیه جاده ای ست و 80 درصد افزایش انتشار آنها از سال 1970 تا 2010 میلادی نیز ناشی از رشد این بخش بوده است. انتشار در سایر بخش های حمل و نقل مانند هواپیمایی بین المللی، هواپیمایی داخلی و کشتیرانی بین المللی یا ساحلی نیز افزایش یافته است. استثنای اصلی راه آهن است. انتشار کربن راه آهن، که بخش بزرگی از آن برقی شده، عملا کاهش یافته است.

3- چه کشور هایی بیش ترین مسئولیت انتشار کربن حمل و نقل را بر عهده دارند؟

از نظر جغرافیایی بیش ترین میزان انتشار مربوط به کشور هایی است که درآمد متوسط به بالا یا درآمد خیلی بالا دارند. در مقایسه کشور های آسیای جنوبی و کشور های زیر صحرای آفریقا نسبت به بقیه مناطق کم ترین انتشار را دارند.

ده کشوری که در سال 2014 بیش ترین انتشار کربن حمل و نقل را داشتند به ترتیب نزولی عبارت بودند از ایالات متحد، چین، روسیه،هندوستان، برزیل، ژاپن، کانادا، آلمان، مکزیک و ایران. این کشور ها بر روی هم 53 درصد انتشار کربن حمل و نقل جهان را در سال 2014 بر عهده داشتند.

4- حمل و نقل به چه منابع انرژی متکی ست.

مصرف انرژی حمل و نقل بستگی به این دارد که شما چه مسافتی را بروید و با چه وسیله ای بروید. کل مصرف انرژی حمل و نقل در 15 سال اول قرن بیست و یکم حدود 44 درصد افزایش یافت. میزان کل انتشار کربن آن تنها 31 درصد افزایش یافت که نشان از مقداری رشد در بهره وری دارد. تقاضای نفتِ بخش حمل و نقل در همین فاصله قریب 25 درصد افزایش یافته و حمل و نقل شدیدا وابسته به نفت باقی مانده است. در سال 2015 میلادی این بخش حدود دو سوم مصرف نفت جهان را به خود اختصاص داد و حمل و نقل جاده ای به تنهایی عامل مصرف نیمی از نفت جهان بود.

سهم برق در مصرف انرژی حمل و نقل مختصری افزایش یافته و میزان آن که در سال 2000 میلادی 0.7 درصد بود تا سال 2015 به 1 درصد افزایش یافته است. جالب اینجاست که اکنون درصد قابل ملاحظه ای از انرژی قطار ها با برق تامین می شود ( 39%) و 56 درصد آنها با فرآورده های نفتی کار می کنند. بقیه آن هم منابع دیگری دارد.

احتمالا مصرف انرژی در بخش حمل و نقل هم در کشور های توسعه یافته و هم در کشور های در حال توسعه همچنان افزایش خواهد یافت.
غالب سناریو های انرژی، از جمله آنهایی که تعهد موجود کشور ها به توافقنامه پاریس را نیز در نظر می گیرند نشان می دهند که مصرف انرژی بخش حمل و نقل همچنان افزایش خواهد یافت و تا سال 2050 نفت همچنان منبع اصلی تامین آن خواهد بود. اتکای حمل و نقل به نفت می باید تغییر جهتی اساسی دهد تا بتواند با برنامه محدود کردن میزان افزایش دمای کره زمین به زیر دو درجه سانتیگراد سازگار باشد.

پایان بخش اول