رشد یا سقوط زیست محیطی . نوشته ای از لستر براون

مطلب زیر از کتاب خارج از تحمل کره زمین نوشته لستر براون بر گرفته شده است.

رشد يا سقوط زيست‏ محيطي
اقتصاد جهان با ساختار كنوني خود همواره فشار زيادي به كره زمين تحميل مي‏كند. شاهد اين مدعا را مي‏توان در فروپاشي شيلات، كوچكترشدن مداوم جنگل‏ها، گسترش بيابان‏ها، افزايش ميزان دي‏اكسيد كربن در جوّ كره زمين، فرسايش خاك، افزايش درجه حرارت كره زمين، سقوط سفره‏هاي آب زيرزميني، ذوب شدن يخچال‏ها، وخامت وضعيت چراگاه‏ها، بالاآمدن سطح آب درياها، رودخانه‏هايي كه پيوسته خشك مي‏شود و نيز در نابودي روزافزون گونه‏ها مشاهده كرد.
تقريبا تمام اين روندهاي زيست‏محيطي مخرب بر چشم‏انداز توليد مواد غذايي اثري نامطلوب دارد. براي مثال، حتي افزايش ملايم درجه حرارت مناطق كوهستاني به ميزان يك درجه فارنهايت مي‏تواند ميزان بارش باران را به شدت افزايش و ميزان بارش برف را به شدت كاهش دهد. نتيجه آن است كه در خلال فصل بارندگي سيل به راه مي‏افتد و در فصل خشكِ سال يعني زماني كه كشاورزان براي آبياري زمين‏هاي خود به آب نياز دارند برف كمتري براي آب شدن و تغذيه رودخانه‏ها وجود خواهد داشت.

يا مثلا فروپاشي شيلات و ثابت‏ماندن ميزان صيد ماهي از اقيانوس‏ها را در نظر بگيريد. طي نيم قرن گذشته ميزان صيد ماهي جهان پنج برابر شد و مقدار زيادي از تقاضاي فزاينده انسان به پروتئين حيواني را برآورده كرد. لكن در اثر اين رشد شيلات اقيانوسي جهان تا سر حد و يا حتي فراتر از ظرفيت بازدهي پايدار آن مورد بهره‏برداري قرار گرفت. اكنون در قرن جديد ما نمي‏توانيم انتظار هيچ رشدي در صيد اقيانوسي داشته باشيم. تمام رشد آينده توليد پروتئين حيواني بايد از زمين تأمين شود و اين فشار بيشتري بر منابع آب و زمين‏هاي كشاورزي كره زمين وارد مي‏كند.
كشاورزان مدت‏هاست كه با اثرات انباشت شده فرسايش خاك، از دست رفتن زمين‏هاي كشاورزي در اثر كاربرد آن‏ها براي مصارف غير زراعي و دست‏اندازي بيابان‏ها به زمين‏هاي كشاورزي در مصاف بوده‏اند. اكنون آن‏ها با خطر ديگري نيز روبه رو شده‏اند كه عبارت است از افزايش درجه حرارت كره زمين و امواج شديد و محصول سوز گرما. به همين ترتيب كشاورزان كه زماني منابع آب مطمئني براي آبياري داشتند، اكنون ناچارند در اثر تهي‏شدن آبخوان‏ها و خشك شدن چاه‏ها، كشاورزي آبي را رها كنند. مجموعه اثر اين روندهاي زيست‏محيطي موجب مي‏شود تهيه غذا براي 70ميليون نفري كه سالانه به جمعيت ما افزوده مي‏شوند روز به روز براي كشاورزان دشوارتر شود.
تا همين اواخر اثرات اقتصادي روندهاي زيست‏محيطي مانند صيد بيش از حد ماهي، بهره‏برداري بيش از حد از آب‏هاي زيرزميني و شخم بيش از حد عمدتا محلي بود. از جمله مثال‏هاي بسياري كه در اين زمينه وجود دارد مي‏توان به فروپاشي شيلات ماهي كُد در ساحل نيوفانلند كانادا در اثر صيد بيش از اندازه، كه براي كانادا به بهاي از دست رفتن ۴٠٠٠٠شغل تمام شد، كاهش نيمي از محصول گندم عربستان سعودي در اثر تهي شدن آبخوان‏ها، و كاهش شديد محصول غله قزاقستان در اثر نابودشدن نيمي از زمين‏هاي كشاورزي به دست فرسايش باد، اشاره كرد.
اما اكنون اگر عرضه غلات كاهش يابد، ما احتمالا اولين اثرات اقتصادي جهاني روندهاي مخرب زيست‏محيطي را مشاهده خواهيم كرد. افزايش قيمت مواد غذايي ممكن است اولين شاخص اقتصادي باشد كه پديدآمدن مشكلي جدي در رابطه پر تنش ميان اقتصاد جهان و اكوسيستم كره زمين را هشدار دهد. افزايش قيمت 20درصدي كوتاه‏مدتي كه در اوايل سال 2004(زمستان 82) در بازار غلات پيش آمد ممكن است لرزه هشداردهنده قبل از زلزله باشد.

This is an excerpt from Lester Brown’s book ” Outgrowing The Earth” translated into Persian by Hamid Taravati