پری دهقان‌پور
منبع: همشهری
با گسترش سریع شهرها و افزایش پسماندها، بر مشكلات شهر و هزینه‌های حمل و نقل و دفع این پسماندها افزوده شده و آثار جانبی آن را بر محیط‌زیست و سلامت بشر می‌توان مشاهده كرد. پسماندهای حاصل از فعالیت‌های انسان، سال‌ها طول می‌كشد تا تجزیه شیمیایی و فیزیكی شوند، به همین علت متخصصان بر این تلاش‌‌اند كه ضمن استفاده مطلوب از این منابع، بتوان به طور بهینه و بدون بر هم زدن نظم حیاتی آن را به طبیعت بازگردانند.
شیشه یكی از مواد قابل بازیافت است كه در صورت بازیافت می‌تواند اولاً صرفه‌جویی در استفاده از مواد خام را دربرداشته باشد، ثانیاً به صرفه‌جویی در مصرف انرژی منجر می‌شود.
نزدیك به 4000 سال قبل از میلاد مسیح، شیشه بیشتر به صورت دانه‌های تزئینی در خاورمیانه مورد استفاده قرار می‌گرفت. 1550 سال قبل از میلاد مسیح، ظرف‌های شیشه‌ای رنگی جهت پخت و پز و نوشیدن استفاده می‌شدند. همراه با انقلاب صنعتی، ساخت شیشه در مقیاس بزرگ شروع شد كه اوج آن ظرف‌های شیشه در قرن20 بوده ولی امروزه قیمت آن ارزانتر و مصرف آن بیشتر است و برای بسته‌بندی، تولید مواد و استفاده در پنجره و كاربردهای متنوع دیگری استفاده می‌شود.
بازیافت شیشه دلایل زیست‌محیطی، اقتصادی و فرهنگی مهمی دارد. كیفیت بازیافتی شیشه شبیه كیفیت شیشه‌ای است كه از ابتدا توسط مواد خام اولیه ساخته شده است. شیشه می‌تواند بدون اینكه از كیفیت آن كاسته شود، بازیافت شود.
به طوری‌كه هر بطری شیشه‌ای می‌تواند تا 15 بار در چرخه بین تولید و مصرف مورد استفاده مجدد قرار گیرد. بازیافت شیشه مقرون به صرفه است و قیمت مصرف آن را كاهش می‌دهد. بازیافت شیشه به ذخیره انرژی منجر می‌شود و موجب حفظ محیط‌زیست نیز می‌گردد.
استفاده از شیشه بازیافتی سبب ذخیره صدها هزار تن ماده خام اولیه در هر سال می‌شود كه این كار نیاز به استخراج ماده خام را كاهش می‌دهد و به حفظ زیبایی مناطق اطراف شهرها منجر می‌گردد. از طرفی باعث اشتغال‌زایی نیز می‌شود.
به ازای هر تن تولید شیشه نو از ماده خام اولیه 8/27 پوند آلودگی، تولید می‌شود كه بازیافت شیشه این مقدار را 20-14 درصد و مصرف انرژی را به 32-25 درصد كاهش می‌دهد و می‌توان به ازای هر تن شیشه بازیافتی 9 گالن نفت ذخیره می‌شود.
اما شیشه‌هایی كه قابل بازیافت‌اند، شامل تمام بطری‌هایی به رنگ سبز، قهوه‌ای كه در آنها ماءالشعیر، نوشابه، آب، آب معدنی ریخته می‌شود و تمام ظروف دهانه گشاد شیشه‌ای و ظروف حاوی چاشنی می‌شود.
شیشه‌هایی كه غیرقابل بازیافت‌اند شامل: شیشه شكسته پنجره، شیشه شكسته جلو اتومبیل، ظرف سفالی پیركس، ظروف شیشه‌ای برای زیبایی، لامپ روشنایی یا لوله فلورسنت، شیشه‌های آزمایشگاهی و طبی، آینه و شیشه‌های لعابی مانند كریستال و شیشه تلویزیون.
مهم‌ترین مرحله و شاید پرهزینه‌ترین مرحله در بازیافت شیشه از زباله‌های شهری، جداسازی شیشه براساس رنگ، مخلوط زباله‌هاست، بنابراین توصیه می‌شود شیشه‌ها در محل تولید توسط شهروندان جدا شوند و در حد امكان برچسب و در روی بطری‌های شیشه‌ای از آنها جدا شوند و برای استفاده مجدد قرار بگیرند كه البته باید اطمینان حاصل كرد كه برای نگهداری مواد سمی و خطرناك استفاده نشده باشد.
در زباله‌ها می‌توان بطری‌های سالم شیشه‌ای زیادی را پیدا نمود. غالب این بطری‌ها را شیشه‌های كوچك كه مقاومت آنها در مقابل شكنندگی بیشتر از بطری‌های عمومی بزرگ است، تشكیل می‌دهند، اما با این حال برخی از افراد به علت عدم آگاهی ارزش اقتصادی بطری‌های بزرگ و یا هر علت دیگر، گاهی اوقات بطری‌ها را روی زباله‌ها می‌اندازند كه در كنار بطری‌های كوچك موجود در زباله جمع‌آوری می‌شوند.
راه های افزایش بازیافت شیشه:
1 – طراحی سطل‌های چند قسمتی به طوری‌كه هر قسمت آن مخصوص یك نوع زباله باشد.
2 – قرار دادن سطل‌های مخصوص جمع‌آوری شیشه در مغازه‌ها و مراكز تولید شیشه
3 – قراردادن سطل‌های مخصوص جمع‌آوری شیشه‌های نوشابه، شیشه شیر، ماءالشعیر و… در مدارس
4 – آموزش چهره به چهره شهروندان به‌خصوص خانم‌های خانه‌دار در نحوه جمع‌آوری شیشه‌ها
5 – استفاده از تبلیغات تلویزیونی برای آموزش به افراد.